Back to top

ΡΑΓΙΣΜΕΝΕΣ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ

Με τη διεθνή ύφεση και τις αυξημένες τιμές για την ενέργεια, η μεταπολεμική ανάπτυξη της Ευρώπης διακόπτεται απότομα τη δεκαετία του 1970. Νέα κοινωνικά κινήματα αμφισβητούν την πολιτική τάξη.

Μέσα στην οικονομική και κοινωνική αναταραχή, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα συνεχίζει να οικοδομεί την κοινή αγορά. Η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία, έχοντας απαλλαγεί και οι τρεις από τα δικτατορικά δεσμά, είναι τα νέα κράτη-μέλη.

Υπό το βάρος διαρθρωτικών προβλημάτων, οι κομμουνιστικές χώρες εισέρχονται σε περίοδο παρακμής και το 1989, χρονιά της επετείου των 200 χρόνων από τη Γαλλική Επανάσταση, τα καθεστώτα αυτά καταρρέουν υπό την πίεση ειρηνικών, ως επί το πλείστον, επαναστάσεων.

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου παρέχει στα ευρωπαϊκά κράτη την ευκαιρία σταδιακής προσέγγισης, με βάση τη στενότερη συνεργασία. Οι πρώην κομμουνιστικές χώρες δρομολογούν τη διαδικασία προσχώρησής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που σχεδόν διπλασιάζει τον αριθμό των κρατών-μελών της. Τα κράτη δέχονται να εκχωρήσουν μεγάλο μέρος της κυριαρχίας τους, με στόχο την επίτευξη αποτελεσματικής υπερεθνικής συνεργασίας.

Η χρηματοοικονομική κρίση και η κρίση του ευρώ το 2008 δείχνουν πόσο στενοί είναι οι δεσμοί που ενώνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και πόσο σημαντικές είναι οι αδυναμίες της. Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δοκιμάζεται.

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

Είσοδος στον πέμπτο όροφο - Καταστροφικές βεβαιώσεις

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΘΗΣΗΣ

Το 1973 οι τιμές του πετρελαίου εκτινάσσονται στα ύψη όταν οι αραβικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες που ανήκουν στον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών (ΟΠΕΚ) τετραπλασιάζουν τις τιμές τους. Το γεγονός αυτό έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση και η ύφεση δίνουν ένα τέρμα στην οικονομική άνθηση της Ευρώπης.

Η πίστη της Δυτικής Ευρώπης στην απεριόριστη ανάπτυξη κλονίζεται και οι παραδοσιακές βιομηχανίες, όπως η βιομηχανία χάλυβα και η εξορυκτική βιομηχανία, παρακμάζουν. Από την άλλη, εμφανίζονται στο προσκήνιο νέοι τομείς δράσης στην τεχνολογία και την οικονομία. Οι δυτικές χώρες καλούνται πλέον να αντιμετωπίσουν τη σκληρή πραγματικότητα της χαμηλής ανάπτυξης, του πληθωρισμού και της μαζικής ανεργίας.

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Η νέα γενιά, εμπνεόμενη από τις φοιτητικές «επαναστάσεις» του τέλους της δεκαετίας του 1960, ζητεί αλλαγές και είναι έτοιμη να παλέψει για αυτές. Κουρασμένη από τις παλιές νοοτροπίες και τον τρόπο που λειτουργούσε η κοινωνία επί δεκαετίες, απαιτεί περισσότερα ατομικά δικαιώματα και ευκαιρίες για συμμετοχή στο πολιτικό γίγνεσθαι.

Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία απαλλάσσονται από τις δικτατορίες τους, που καταρρέουν μεταξύ 1974 και 1975. Μολονότι τα γεγονότα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, η πορεία προς τη δημοκρατία σημαδεύεται και στις τρεις χώρες από πολιτική αστάθεια, οικονομική κρίση και επώδυνες ιστορικές μνήμες. Τελικά, και οι τρεις ενσωματώνονται στον κορμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ

Η αντίφαση ανάμεσα στην κομμουνιστική προπαγάνδα και την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής γίνεται ιδιαίτερα αισθητή τις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Η ταχεία ανάπτυξη αντικαθίσταται από οικονομική στασιμότητα και τα κράτη παραλύουν υπό το βάρος των χρεών τους.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η έλλειψη τροφίμων, η συνεχής παρακολούθηση, η λογοκρισία, οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις ταξιδιών εκτός του κομμουνιστικού μπλοκ προκαλούν απογοητεύσεις και εντάσεις, συχνά αφόρητες, μεταξύ των πολιτών των χωρών αυτών. Όλη αυτή η ένταση και η οργή θα συμβάλει στην κατάρρευση του κομμουνισμού το 1989.

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

ΟΡΟΣΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΙΙ

Η αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ δυτικού και ανατολικού μπλοκ είναι γεγονός. Το 1975, τριάντα πέντε χώρες, μεταξύ των οποίων οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση, συνέρχονται στο Ελσίνκι της Φινλανδίας στο πλαίσιο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.

Τα συμβαλλόμενα μέρη της Δήλωσης του Ελσίνκι συμφωνούν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπόσχονται ότι θα συνεργάζονται στη βάση της αρχής της μη επέμβασης στις υποθέσεις των άλλων κρατών. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα κατορθώνει να ενσωματώσει στο κείμενο εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες θα αποδειχθούν χρήσιμο εργαλείο στον αγώνα των αντιφρονούντων κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων.

Τι είναι η ενιαία αγορά; Είναι η δημιουργία ενιαίου οικονομικού χώρου, στον οποίο η κυκλοφορία προσώπων, χρήματος, αγαθών και υπηρεσιών είναι ελεύθερη. Η ευρωπαϊκή ενιαία αγορά υπήρξε βασικός στόχος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ήδη από την ίδρυσή της.

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΞΑΝΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Ο χάρτης της Ευρώπης μεταβάλλεται ακόμη μία φορά μετά το 1989. Νέα έθνη εμφανίζονται και παλαιά σύνορα αναπροσαρμόζονται.

Το 1990 γεννιέται ειρηνικά η επανενωμένη Γερμανία, υπό διεθνή εποπτεία. Το ίδιο δεν συμβαίνει, ωστόσο, στην πρώην Γιουγκοσλαβία, όπου οι εθνοτικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές διαφορές οδηγούν σε βίαιους εμφυλίους πολέμους και φρικτές εθνοκαθάρσεις.

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

ΟΡΟΣΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΙΙΙ

Είτε τους αρέσει είτε όχι, οι τρόποι ζωής των Ευρωπαίων γίνονται ολοένα και περισσότερο παρόμοιοι ακόμα και αν οι διαφορετικές πολιτισμικές τους ταυτότητες παραμένουν ισχυρές. Τα ανοιχτά σύνορα, η αυξημένη κινητικότητα, οι καλύτερες επικοινωνίες, η κοινή νομοθεσία και το ενιαίο νόμισμα, όλα ασκούν κάποια επίδραση. Αυτή η επίδραση θα μπορούσε να ονομαστεί «εξευρωπαϊσμός».

Πολιτικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι περισσότερο ενωμένη από ποτέ αλλά παραμένει εξαιρετικά ετερόκλητη στο εσωτερικό της. Τι να επιφυλάσσει το μέλλον; Θα συνεχιστεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση; Ή θα διαιρεθούμε και πάλι; Θα αντέξουν άραγε οι πρωταρχικές μας αξίες  – η ειρήνη και οι τέσσερις ελευθερίες – τη δοκιμασία του χρόνου;

Ηχογραφημένη ξενάγηση:

ΚΟΙΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΝΗΜΗ

Πολλά άλλαξαν στην Ευρώπη τα τελευταία 25 χρόνια, από την πτώση του κομμουνισμού και μετά. Αρχεία και φάκελοι, απόρρητοι κάποτε, έχουν ανοίξει και έχουν έρθει στο φως οι εμπειρίες και οι αναμνήσεις των καταπιεσμένων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αλλάξει άρδην η ερμηνεία του παρελθόντος.

Δημόσια μνημεία, μνημεία πεσόντων, ονόματα δρόμων, μουσεία, ακόμη και σχολικά βιβλία, αποτέλεσαν και αποτελούν πεδία αμφισβήτησης και αντιπαράθεσης στη διαδικασία της μνήμης ή της λήθης. Το ερώτημα «τι είναι ευρωπαϊκή μνήμη» αποκτά νέα σημασία.

Ηχογραφημένη ξενάγηση: