AFBROKKELENDE ZEKERHEDEN

De energiecrisis had rechtstreeks invloed op het dagelijks leven van de burgers en dwong de West-Europese regeringen tot het nemen van maatregelen. Zo werden er campagnes georganiseerd tegen energieverspilling en werden er autoloze zondagen afgekondigd om brandstof te besparen. De crisis heeft pijnlijk duidelijk gemaakt hoezeer westerse economieën afhankelijk waren van de import van energie.

De recessie, die leidde tot stijgende werkloosheid, uitsluiting en vervreemding, ondermijnde de sociale cohesie. Een aantal vakbonden besloot in 1978 tot gezamenlijke actie en organiseerde de eerste Europese mars tegen werkloosheid. Hiermee werden de inspanningen van de vakbonden op Europees niveau gebundeld en toonde men aan oog te hebben voor grensoverschrijdende belangen.

Deze "laatste kolenwagon" symboliseert de neergang van de zware industrie die in het kapitalistische Europa zo lang een belangrijke rol heeft gespeeld en die na de oorlog de grondslag heeft gelegd voor de economische bloei van Europa. Deze industrie verloor echter in de jaren 70 terrein door toedoen van goedkoper producerende internationale concurrenten, zoals Taiwan, Zuid-Korea en Brazilië. Om hun afhankelijkheid van buitenlandse olie te verkleinen, hebben veel Europese landen hun toevlucht genomen tot kernenergie.

Steeds meer vrouwen wezen op de nog immer bestaande ongelijkheid van mannen en vrouwen in de jaren zeventig van de twintigste eeuw. De meeste vrouwen hadden weliswaar stemrecht, maar stuitten nog altijd op discriminatie en beperkte vrijheden in het openbare en privéleven. Het feminisme kwam op als actieve beweging die een einde wilde maken aan de dominante rol van de man en die een daadwerkelijk gelijke samenleving tot stand wilde brengen.

In 1974 werd in Portugal tijdens een militaire staatsgreep de heersende dictator afgezet. Legerofficieren die democratische en economische hervormingen wilden doorvoeren en een begin wilden maken met het dekolonisatieproces kregen uiteindelijk de steun van de Portugese bevolking. De hoofdzakelijk vreedzame gebeurtenissen van deze revolutie - 'Anjerrevolutie' genaamd vanwege de bloemen die in de wapens van de soldaten werden gestoken, brachten het land op het pad van democratie.

Nieuwe maatschappelijke bewegingen zagen het licht, en West-Europeanen gingen de straat op met spandoeken, strijdend voor gelijke rechten voor vrouwen en voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders, het milieu en de vrede. Zij vroegen zich serieus af of en hoe de parlementaire democratie in hun behoeften kon voorzien.

De communistische leider van Roemenië, Nicolae Ceaușescu, noemde de periode waarin hij aan het roer stond 'het gouden tijdperk'. De door Ceaușescu en zijn aanhangers gecreëerde persoonlijkheidscultus was misschien wel een van de buitenissigste van alle communistische regimes. De schaarste en onderdrukking waar de Roemeense bevolking ten tijde van Ceaușescu onder leed, behoorde tot de ergste van alle Oostbloklanden.

Nadat er in de jaren vijftig al protesten tegen het communistische regime waren geweest, werd in de jaren tachtig het verzet tegen het communistische regime in Polen sterker. Stakende arbeiders van de scheepswerven in Gdansk richtten een vakbond op onder de naam Solidarność en eisten betere levensomstandigheden en politieke hervormingen.

In een paar maanden tijd bracht de bevolking van Midden- en Oost-Europa de communistische regimes die hen decennialang hadden overheerst een beslissende slag toe. Als dominostenen vielen zij één voor één om en verdween het IJzeren Gordijn, dat symbool stond voor een verdeeld continent.

Dit is de handtekening van Aldo Moro, premier van Italië en voorzitter van de Raad van de Europese Gemeenschap, onder de Helsinki-akkoorden. Voor het eerst in de geschiedenis krijgt de Europese Gemeenschap tijdens de conferentie de gelegenheid om als diplomatieke speler van gewicht op het wereldtoneel, met "één stem" te spreken.

Het Europees paspoort, dat in 1985 wordt ingevoerd, benadrukt de nieuwe mogelijkheden van het vrije verkeer, en getuigt van de concrete inspanningen van de Europese Gemeenschap om een gevoel van Europees burgerschap tot stand te brengen.

1979 - Een historisch moment voor de versterking van de democratie in Europa! Voor het eerst in de geschiedenis wordt het Europees Parlement rechtstreeks gekozen door de burgers van de lidstaten. Niet langer wijzen de nationale parlementen de leden van deze belangrijke vergadering aan. Als eerste internationaal orgaan wordt het Parlement voortaan rechtstreeks door middel van algemeen kiesrecht gekozen.

De Sloveense en Kroatische onafhankelijkheidsverklaringen leidden tot een gewapend conflict, dat vervolgens oversloeg op Bosnië en Herzegovina. Volkerenmoord en etnische zuiveringen werden het verschrikkelijke handelsmerk van de oorlog die in 1995 met de vredesakkoorden van Dayton werd beëindigd. De Servische president Milošević en zijn militaire top zouden zich in Kosovo opnieuw schuldig maken aan etnische zuiveringen.

Op 3 oktober 1990 werd Duitsland herenigd. De herenigingsbeweging was in een stroomversnelling gekomen door de voortdurende uittocht van Oost naar West na de val van de Berlijnse Muur en de verkiezingsresultaten van dat jaar in Oost-Duitsland, die lieten zien dat burgers vóór hereniging waren. Er werd overeenstemming bereikt over het herenigingsverdrag met de naoorlogse bezettingsmachten de VS, de Sovjet-Unie, Frankrijk en Groot-Brittannië.

Enkele politici, maatschappelijke groeperingen en bedrijven hadden al jaren aangedrongen op de invoering van een gemeenschappelijke munt. Al in 1969 hadden de Europese leiders een economische en monetaire unie overwogen, en in de jaren zestig en zeventig vond een aantal betogingen plaats ter ondersteuning van dit initiatief.

In de tweede helft van de twintigste eeuw veranderde Europa van een emigratiecontinent in een immigratiecontinent. Omdat de legale immigratie aan banden werd gelegd, nam vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw de illegale immigratie toe. De aan de Tunesische kust aangespoelde voorwerpen zijn tragische symbolen van de benarde toestand waarin migranten verkeren.

Opeenvolgende reddingspakketten, de bijdrage die van de belastingbetalers werd gevraagd en omstreden bezuinigingsmaatregelen werden een lakmoesproef voor het vertrouwen van de burger in het Europese project. Euroscepsis en anti-Europese sentimenten namen toe, nationalistische en extreemrechtse ideeën kregen steeds meer voet aan de grond en in een aantal landen, waaronder Griekenland, Hongarije en Spanje, werd de EU-vlag in brand gestoken.

Na het einde van de Koude Oorlog vond er meer dan een verdubbeling van het aantal lidstaten plaats. Zweden, Finland en Oostenrijk traden in 1995 toe, gevolgd door nog tien landen in 2004. Roemenië en Bulgarije werden in 2007 lid en Kroatië in 2013.

Wat is Europeanisering? Het houdt in dat alle lidstaten van de EU gezamenlijke wetten goedkeuren en invoeren, waardoor ze gezamenlijk hun belangen kunnen nastreven en naar elkaar toe kunnen groeien. Deze wetten staan bekend onder de naam acquis communautaire en zijn in de loop van een aantal decennia ontwikkeld. Landen die lid worden van de EU moeten deze wetten in hun nationale rechtsstelsel opnemen.

Na 1989 nam de bevolking niet langer genoegen met de communistische visie op de geschiedenis, die gekenmerkt werd door een verheerlijking van de Sovjet-Unie en het Rode Leger als bevrijders van Centraal- en Oost-Europa van de nazi's. Voor velen betekende de Sovjetinterventie simpelweg een volgende bezetting. Communistische standbeelden en straatnaamborden werden druk besproken, weggehaald of vernield.

Op deze euromunt staat de Sloveen Franc Rozman afgebeeld, een communist die dapper streed tegen de bezetting van zijn land door de nazi's. Op de munt staan niet alleen de EU-sterren, maar ook, op de borst van Rozman, de rode ster die symbool staat voor het communisme.

De openbaarmaking van geheime documenten en de openstelling van de archieven in postcommunistische landen waren van vitaal belang om de bevolking in staat te stellen in het reine te komen met het communistische verleden. De ware omvang van de spionage en onderdrukking door de staat werd schokkend duidelijk.