Burzliwa młodość
Dorastanie w Europie, od 1945 r. do dziś
(WYSTAWA ZAMKNIĘTA W 2020)
W ciągu ostatnich 70 lat młodzi ludzie w Europie przeszli ewolucję od grupy, której historia się przydarzała, do grupy, która historię kształtuje. Ta wystawa pokazuje cztery pokolenia młodych ludzi, którzy dorastali w kluczowych momentach historii Europy: pod koniec lat 40., w latach 60. i 80. XX w. oraz po roku 2000. Analizuje ona najważniejsze doświadczenia młodzieży; od edukacji i zatrudnienia po kształtowanie się tożsamości i szukanie miłości.
Kształt takim doświadczeniom nieuchronnie nadaje sytuacja polityczna, społeczna, kulturowa i gospodarcza danych czasów. Młodzież w zamożniejszym i wolnym społeczeństwie żyje zupełnie inaczej niż młodzież doświadczająca ubóstwa czy politycznego ucisku.
W całej Europie młodzi ludzie zrywali w przeszłości z wartościami rodziców i postrzegali siebie jako osobne pokolenie – „moje pokolenie”. Tworzyli własną kulturę z własnym zestawem wartości; wartości, za które byli gotowi walczyć, a nawet umrzeć.
Wystawa jest poświęcona młodym ludziom, ale nie jest skierowana wyłącznie do nich. Każdy z nas był kiedyś młody i choć młodość jest krótka, rzadko się ją zapomina.
Galeria wideo 1 – historie eksponatów
Ilustracja jest warta tysiąca słów. Dowiedz się, jak holenderski żołnierz Flip Peeters opowiada za pomocą rysunków w listach i w pamiętniku o swoich doświadczeniach podczas wojny kolonialnej przeciwko niepodległości Indonezji (1948–1950). Pamiętnik był częścią naszej wystawy czasowej „Burzliwa młodość”.
Juan Busquets przyłączył się do tzw. maquis – zbrojnej opozycji wobec reżimu generała Franco – w wieku 21 lat. Tutaj wyjaśnia historię ręcznie wykonanej pozytywki, którą wypożyczył na naszą wystawę czasową „Burzliwa młodość”
Galeria wideo 2 – historie eksponatów
Młodzi Europejczycy oddali eksponaty z protestów związanych ze zmianą klimatu, w tym kopię przemówienia Grety Thunberg, banery protestacyjne i kostium z „plastikowej zupy śmieci”. Zostały one umieszczone na specjalnej wystawie związanej z wystawą czasową „Burzliwa młodość”.
Ciche pokolenie Europy?
Druga wojna światowa wywołała głęboką traumę u młodych ludzi i ich rodzin. Wielu straciło bliskich lub pozostawało w rozłące z nimi, infrastruktura życia codziennego legła w gruzach. W sytuacji niedostatku i braków młodzi ludzie próbowali jakoś sobie radzić. Suknia ślubna z jedwabiu spadochronowego i tort ślubny z kartonu symbolizują usilne dążenie do przywrócenia stabilności i normalności.
Niestety zakończenie wojny nie dla wszystkich oznaczało kres przemocy i pokój. W wielu krajach nadal dochodziło do walk i rozwijały się ruchy opozycyjne. Zamiast cieszyć się długo wyczekiwaną wolnością, młodzi ludzie ponownie doświadczali przemocy i surowych kar. W nowo powstałych reżimach komunistycznych w Europie Wschodniej młodzież angażowała się w działalność opozycyjną, zarówno pokojową, jak i zbrojną.
W chwili niespodziewanego ataku Kokk niósł na plecach piłę. Padł strzał w jego kierunku, ale piła zatrzymała kulę, co go ocaliło. W 1949 r. Kokk został zesłany na Syberię, gdzie zmarł.
Tuż po wojnie w Europie nie istniała jeszcze specyficzna kultura młodzieżowa. Rodzące się kultury młodzieżowe na wzór amerykański przyciągały jednak rzesze młodych Europejczyków chcących wyrazić swą indywidualność i sprzeciw wobec społecznego konformizmu. W prawie wszystkich państwach powstały różnego rodzaju subkultury: Teddy boys i rockersi w Wielkiej Brytanii, blousons noirs we Francji, teppisti we Włoszech, nozems w Holandii, Halbstarken w Niemczech, bikiniarze w Polsce, jampecok na Węgrzech, malagambiści w Rumunii, potápky czy páskové w Czechosłowacji, styladzy w Związku Radzieckim.
Rozwój subkultur młodzieżowych budził niepokój rządzących na Wschodzie i na Zachodzie. Władza i policja coraz częściej postrzegały tych młodych ludzi jako chuliganów i młodocianych przestępców oraz nękały ich z powodu wyglądu.
Europejska młodzież za pośrednictwem tworzonych przez siebie ruchów wyrażała pragnienie pokoju, możliwe do spełnienia tylko dzięki działaniu międzynarodowemu. Młodych ludzi przedstawiano jako pięknych, silnych i – na co wskazują symbole pokojowe – zjednoczonych ponad granicami w walce o wolność. Z myślą o powojennym pojednaniu w całej Europie organizowano międzynarodowe obozy młodzieżowe i spotkania młodzieży.
Sytuację tę zmieniła zimna wojna – Europa Wschodnia znalazła się w strefie dominacji radzieckiej, co spowodowało jej izolację i uniemożliwiło szeroką wymianę międzynarodową. Młodość i młodzież stały się istotną bronią w wojnie propagandowej między Wschodem a Zachodem.
Rewolucja pokoleniowa
Między rozpaczą a nadzieją
Wysokie bezrobocie wśród młodych ludzi sprawiło, że okres kształcenia wydłużył się, a moment stabilizacji życiowej opóźnił. Narastała też frustracja w Europie Wschodniej – młodzi ludzie nie widzieli dla siebie perspektyw w upadającym komunizmie. W muzyce młodzieżowej powraca wspólny refren – „no future”. Stagnacja gospodarcza, kulturalna i polityczna była inspiracją do powstawania nowych gatunków muzycznych i subkultur. Na przykład punkowcy uciekali się do szokowania i obrażania, krytykując w ten sposób współczesne społeczeństwo i styl życia w całej Europie.
Na przełomie lat 1980/81 wybuchła fala protestów ulicznych, squattingu i brutalnych starć z policją. Młodzi ludzie byli niezadowoleni z ówczesnego systemu, jednak niezdolni do znalezienia alternatywy.
Również bezrobocie oraz napięcia na tle rasowym i religijnym prowadziły do krwawych potyczek, często z udziałem młodzieży.
Na Wschodzie młodym ludziom na sercu bardziej leżały pokój, wolność i prawa człowieka. Odegrali oni istotną rolę w ruchu na rzecz reform i autonomii.
Na początku lat 80. XX w. wyraźne stały się zmiany wynikające z rewolucji seksualnej. Dzięki coraz większej dostępności antykoncepcji kobiety mogły w większym stopniu decydować o własnym ciele. Europejska młodzież rozpoczynała aktywność seksualną wcześniej i przed zawarciem małżeństwa. Przygodny seks był chętniej akceptowany zarówno przez młodych mężczyzn, jak i młode kobiety. Bardziej widoczny stał się homoseksualizm. Sferę seksualną postrzegano jako nieskomplikowaną. Wybuch epidemii AIDS spowodował jednak radykalną zmianę zachowań i nastawienia do seksualności.
Młodzi wykształceni mieszkańcy miast – yuppies – wygrali na koniunkturze gospodarczej lat 80. XX w. i demonstrowali swój sukces w każdej sferze życia. Ultrawizualne i komercyjne teledyski uwidoczniały rosnący internacjonalizm kultury młodzieżowej i jej skupienie na obrazie. Na początku lat 90. XX w. dzięki mobilności edukacyjnej i pracowniczej, połączonej ze wzrostem poziomu życia i zanikiem podziału politycznego, ukształtował się wizerunek młodzieży europejskiej jako kosmopolitycznej i ciekawej świata.