Zrozumienie wieloaspektowej historii odpadów z udziałem ekspertów

Jak opowiedzieć historię odpadów bez uprzedniego zrozumienia obecnej sytuacji? Jak rozmawiać o odpadach, nie wspominając o ludziach, którzy się nimi zajmują? Jak stworzyć wystawę o śmieciach, nie konsultując się z prawdziwymi ekspertami? Organizacje odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami i ich ograniczanie w Brukseli spotkały się z nami i podzieliły swoją wiedzą.

W 2020 r. Dom Historii Europejskiej rozpoczął prace nad wystawą czasową poświęconą problematyce odpadów w Europie z perspektywy historycznej. To nie tylko wystawa, ale też wielopłaszczyznowy projekt muzeum, którego podstawą jest podejście włączające do narracji piątej wystawy czasowej Domu Historii Europejskiej „Jednorazówki – historia współczesnego kryzysu” nie tylko opinie kuratorów i historyków, lecz również inne głosy.

Idea podejścia partycypacyjnego pojawiła się na bardzo wczesnym etapie procesu tworzenia wystawy. Skoro skupia się ona na najbardziej widocznym, najbardziej materialnym i najbardziej namacalnym aspekcie kryzysu środowiskowego (odpady), trzeba w nią zaangażować osoby, które mają z nim do czynienia na co dzień. Badania nie mogły się ograniczać do archiwów i publikacji akademickich. Wymagały wyjścia w teren i rozmów z prawdziwymi ekspertami w dziedzinie odpadów – z osobami, które dbają o czystość naszych miast, zapobiegają powstawaniu odpadów dzięki naprawie lub ponownemu wykorzystaniu produktów lub stosują zasady umiarkowania i „zero odpadów”. Z kobietami, mężczyznami, obywatelami, wolontariuszami, zaangażowanymi specjalistami.

Osoby te poświęciły nam czas, podzieliły się z nami swoją wiedzą, swoimi wspomnieniami i przemyśleniami. Nauczyliśmy się od nich rzeczy, których nie można znaleźć w książkach.

Udało nam się znaleźć 52 ekspertów, ponieważ organizacje, dla których pracują na stałe lub jako wolontariusze, zgodziły się pokazać nam kulisy swojej pracy. Nasi partnerzy przy realizacji tego projektu:

Bruxelles-Propreté
Bruxelles-Propreté to agencja regionalna należąca do Miasta Stołecznego Brukseli. Dba o higienę w mieście, zajmując się zbieraniem i przetwarzaniem odpadów, sprzątaniem i działalnością edukacyjną. Za pośrednictwem tej agencji Dom Historii Europejskiej nawiązał kontakt z urzędnikami odpowiedzialnymi za zbiórkę lub uprzątanie odpadów w systemie „od drzwi do drzwi”, a także z Wydziałem ds. Wykroczeń, który zwalcza wykroczenia związane z gospodarowaniem odpadami.
 
Miasto Bruksela – Dział ds. Dróg Publicznych / Wydział ds. Higieny Publicznej
Wydział ds. Higieny Publicznej w Brukseli odpowiada za oczyszczanie dróg, opróżnianie publicznych koszy na śmieci, usuwanie nielegalnych odpadów, oczyszczanie odpływów, utrzymywanie pisuarów, toalet publicznych i toalet dla psów oraz porządkowanie przestrzeni publicznej podczas i po zakończeniu targów i innych imprez publicznych. Pracownicy Domu Historii Europejskiej odwiedzili pracowników służb publicznych, którzy sprzątają ulice Brukseli.

Les Petits Riens
Stowarzyszenie Les Petits Riens od 85 lat przoduje w gospodarce społecznej i solidarnej. Działalność gospodarcza polegająca na zbieraniu, sortowaniu i sprzedaży rzeczy używanych nie tylko pozytywnie wpływa na środowisko, lecz także daje nowe życie przedmiotom, które w przeciwnym razie mogłyby przedwcześnie trafić na śmietnik. Stowarzyszenie pomaga też w integracji społeczno-zawodowej ponad 500 osobom rocznie. Zyski ze sprzedaży prowadzonej przez sklep przeznaczane są na finansowanie działań socjalnych związanych z dostępem do mieszkań, zatrudnieniem i codziennym wsparciem dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.

Repair Together
Stowarzyszenie Repair Together powstało w 2013 r., kilka miesięcy po otwarciu pierwszej belgijskiej kawiarni majsterkowiczów („Repair Café”) w Ixelles w 2012 r. Od tego czasu to stowarzyszenie społeczne, solidarnościowe i ekologiczne wspiera nowe inicjatywy obywatelskie i lokalne na rzecz większej naprawialności, zrównoważonego rozwoju i obiegu zamkniętego. Stowarzyszenie Repair Together pomogło Domowi Historii Europejskiej spotkać się z wolontariuszami działającymi w różnych „kawiarniach majsterkowiczów” w Brukseli. Dzięki swemu doświadczeniu ratują oni przedmioty, które w przeciwnym razie zostałyby wyrzucone.

WORMS – Waste Organic Recycling & Management Solutions
WORMS asbl (organizacja non-profit) propaguje odzyskiwanie odpadów organicznych w każdej postaci; prowadzi szkolenia i działania uświadamiające, stosując metody otwarte na ludzi i dostosowane do lokalnych potrzeb. Zachęca do kompostowania, ułatwiając i usprawniając zakładanie kompostowników w różnych miejscach (w ogrodach i parkach, przy mieszkaniach, szkołach, restauracjach itp.). Stowarzyszenie to jest między innymi upoważnione przez Brukselski Instytut ds. Środowiska do nadzorowania dwóch obywatelskich sieci kompostowania w Brukseli, czyli sieci wspólnych kompostowników (liczącej ponad 200 członków w regionie brukselskim) oraz sieci brukselskich instruktorów kompostowania (ambasadorów projektu, którzy na zasadzie wolontariatu dzielą się swoimi doświadczeniami w kompostowaniu i z którymi Dom Historii Europejskiej nawiązał kontakt).

Zero Waste Belgium
Organizacja Zero Waste Belgium za cel stawia sobie uwrażliwianie na kwestie dotyczące odpadów oraz zachęcanie do stosowania podejścia „zero odpadów” i innych podobnych praktyk. Wspiera osoby fizyczne i organizacje, które starają się nie wytwarzać odpadów, oraz informuje o tendencjach na podstawie obserwacji w terenie, wzmacniając w ten sposób dalekosiężny wpływ ruchu na rzecz niewytwarzania odpadów. Ta organizacja non-profit należy do sieci Zero Waste Europe. Stali pracownicy i niektórzy wolontariusze opowiedzieli pracownikom Domu Historii Europejskiej o wyznawanych przez siebie wartościach, takich jak zaangażowanie obywateli, ekologia i zdrowy, umiarkowany tryb życia.