Back to top

KONIEC NIEZACHWIANEJ PEWNOŚCI

Światowa recesja i wzrost cen energii – powojenne ożywienie gospodarcze w Europie gwałtownie kończy się w latach 70. Nowe ruchy społeczne kwestionują porządek polityczny.

Pomimo niestabilnej sytuacji gospodarczej i społecznej Wspólnota Europejska kontynuuje budowanie wspólnego rynku. Grecja, Portugalia i Hiszpania zostają nowymi państwami członkowskimi – wszystkie trzy wcześniej zrzuciły jarzmo dyktatury.

W pogrążonych w problemach strukturalnych krajach komunistycznych rozpoczyna się okres schyłku i w 1989 r., w dwusetną rocznicę rewolucji francuskiej, reżimy te upadają w następstwie zazwyczaj pokojowych rewolucji.

Zakończenie zimnej wojny daje Europie szansę stopniowego jednoczenia się w drodze ściślejszej współpracy. Byłe kraje komunistyczne rozpoczynają proces przystępowania do Unii Europejskiej, co podwaja liczbę jej państw członkowskich. Narody zgadzają się rezygnować w coraz większym stopniu z własnych uprawnień, aby osiągnąć ponadnarodową skuteczność.

Nawet jeśli kryzys finansowy i kryzys euro z 2008 r. pokazuje Unii Europejskiej, jak silnie jej państwa członkowskie są ze sobą powiązane, problemy te unaoczniają także niedociągnięcia. Stają się sprawdzianem europejskiej solidarności.

Audio przewodnik:

Wejście na piąte piętro - Shattering Certainties

KONIEC OŻYWIENIA GOSPODARCZEGO

W 1973 r. ropa gwałtownie podrożała, ponieważ arabskie państwa zrzeszone w Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) podwyższyły jej cenę czterokrotnie. Konsekwencją tej decyzji był światowy kryzys energetyczny oraz recesja, które położyły kres europejskiemu ożywieniu gospodarczemu.

Załamała się wiara mieszkańców Europy Zachodniej w niczym nieograniczony wzrost, a tradycyjne gałęzie przemysłu, takie jak produkcja stali i górnictwo, zaczęły podupadać. Rozwinęły się natomiast nowe sektory – technologiczny i ekonomiczny. Państwa zachodnie musiały się teraz zmierzyć z problemami związanymi z niskim wzrostem gospodarczym, inflacją i masowym bezrobociem.

Audio przewodnik:

DEMOKRATYZACJA W EUROPIE ZACHODNIEJ

Zainspirowane rewoltami studenckimi z końca lat 60. młode pokolenie chce zmian i jest gotowe o nie walczyć. Zmęczeni dotychczasowymi postawami i metodami działania, które nie zmieniły się od dziesięcioleci, młodzi żądają więcej praw dla jednostki i większych możliwości udziału w życiu politycznym.

W roku 1974 i 1975 upadają dyktatury rządzące Grecją, Hiszpanią i Portugalią. Chociaż w każdym z tych krajów rozwój wypadków jest inny, to na drodze do demokracji wszystkie one muszą przejść okres politycznej niestabilności i kryzysu gospodarczego oraz uporać się z bolesnymi historycznymi zaszłościami. Wszystkie przystępują następnie do Wspólnoty Europejskiej.

Audio przewodnik:

KOMUNIZM POD PRESJĄ

Sprzeczności między propagandą komunistyczną a realiami codziennego życia stają się szczególnie widoczne w latach 70. i 80. Zamiast gwałtownego wzrostu następuje stagnacja gospodarcza, zadłużenie paraliżuje kraje.

Pod koniec lat 80. braki żywności, stała inwigilacja, cenzura, ograniczenia czy wręcz zakaz podróży poza blok komunistyczny wywołują wśród obywateli krajów bloku wschodniego frustrację i napięcia, czasem niemożliwe do zniesienia. Ta frustracja przyczyni się do ostatecznego upadku komunizmu w 1989 r.

Audio przewodnik:

KAMIENIE MILOWE DRUGIEJ INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Nastąpiła odwilż w stosunkach między blokiem zachodnim i wschodnim. W 1975 r. przedstawiciele trzydziestu pięciu państw, w tym Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego, spotkali się w Helsinkach w Finlandii na Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Rok 1979 – historyczna okazja do wzmocnienia demokracji w Europie dzięki pierwszym bezpośrednim wyborom do Parlamentu Europejskiego przez obywateli państw członkowskich. To ważne zgromadzenie nie będzie już więcej wybierane przez parlamenty narodowe; staje się ono się pierwszym organem międzynarodowym wybieranym w wyborach powszechnych.

Co to takiego jednolity rynek? Jest to stworzenie ujednoliconego obszaru gospodarczego charakteryzującego się swobodnym przepływem osób, kapitału, towarów i usług. Jednolity rynek europejski stanowił jeden z głównych celów Wspólnoty Europejskiej od chwili jej powstania.

Audio przewodnik:

NOWA MAPA EUROPY

Mapa Europy zmienia się znowu po 1989 r., kiedy pojawiają się nowe narody, a stare granice zmieniają przebieg.

Pod międzynarodowym nadzorem w 1990 r. następuje w pokojowy sposób ponowne zjednoczenie Niemiec. Nie można jednak powiedzieć tego samego o byłej Jugosławii, gdzie konflikty etniczne, religijne i kulturowe doprowadzają do okrutnej wojny domowej i czystek etnicznych.

Audio przewodnik:

KAMIENIE MILOWE TRZECIEJ INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Czy im się to podoba, czy nie, Europejczycy mają coraz bardziej jednolity styl życia, choć ich różnorodne tożsamości kulturowe zachowują swoją intensywność. Otwarte granice, większa mobilność, lepsza komunikacja, wspólne prawa i jedna waluta – wszystko to przynosi określone skutki. Można to nazwać „europeizacją”.

Unia Europejska jest teraz politycznie zjednoczona jak nigdy dotąd, ale wewnętrznie wciąż bardzo różnorodna. Co przyniesie przyszłość? Czy Europa nadal będzie się integrować? Czy też znów się podzieli? Czy jej początkowa wiara – w pokój i cztery swobody – przetrwa próbę czasu?

Audio przewodnik:

WSPÓLNA I PODZIELONA PAMIĘĆ EUROPEJSKA

Od upadku komunizmu w ciągu ostatnich 25 lat wiele się zmieniło w Europie. Utajnione dawniej archiwa i dokumenty stają się dostępne, ujawniając doświadczenia i wspomnienia osób represjonowanych. Prowadzi to do gruntownych zmian w interpretacji historii.

Zabytki, pomniki, nazwy ulic, muzea, a nawet szkolne podręczniki są stale kwestionowane w procesie upamiętniania lub zapominania. Pytanie, czym jest pamięć europejska, nabiera nowego znaczenia.

Audio przewodnik: